De Pieter Brouwerstraat op Urk, een straat met een verhaal.
De straat, bij velen beter bekend als Wijk 4 en Wijk 5 kreeg deze naam na de Tweede Wereld oorlog als eerbetoon aan de verzetsheld Pieter Brouwer. Als het nijpend werd, verstopte hij onderduikers in een tussenmuur in de kelder onder zijn winkel. De onderduikers konden wanneer er geen dreiging was zich vrijer bewegen in het winkelpand. Hij was betrokken bij meer ‘ondergrondse’ activiteiten: het helpen van neergestorte vliegeniers, bonkaarten regelen voor onderduikers, etc… Pieter Brouwer, toen 24 jaar oud, werd in oktober 1944 gearresteerd. Toen Urker verzetslieden hem aanboden een bevrijdingspoging te wagen weigerde hij: ‘Ze kunnen me niks maken, want er is geen enkel bewijs’. Bij zijn arrestatie werd namelijk meteen gevraagd naar een schuilplaats en werd het huis van boven tot onder op zijn kop gezet op zoek naar bewijsmateriaal. Maar er werd er niets gevonden. Echter in oorlogstijd gelden andere regels, die niets met rechtvaardigheid te maken hebben en Pieter werd naar kamp Amersfoort gebracht.
Hij werd uiteindelijk met het allerlaatste transport uit Amersfoort afgevoerd naar Duitsland, waar hij eindigde in concentratiekamp Wöbbelin. Hij maakte de bevrijding nog mee. Piet schreef via het Rode Kruis aan Nellie ‘Op 2 mei zijn we bevrijd uit een vreselijk kamp’. Dat bericht bereikte haar in juni ’45 en terugrekenend verwachtte ze hem elk moment thuis. Lang heeft ze het volgehouden om tegen beter weten in elke avond bij de aankomst van de Urker boot te gaan kijken. Echter, hij stierf aldaar aan de gevolgen van dysenterie. De mensen in het kamp waar hij zich bevond waren er slecht aan toe. Gevangenen werden aan hun lot overgelaten en stierven bij bosjes tegelijk. Pas acht maanden na de bevrijding kreeg de familie het bericht dat hij was overleden en begraven in een massagraf bij Wöbbelin.
Voor dit fotoproject ging ik op zoek naar de naamgenoten van Pieter Brouwer. Hij en zijn vrouw Nellie hadden nog geen kinderen (ze waren allebei twintigers toen de oorlog uitbrak).
De mensen die ik fotografeerde zijn familieleden die direct, of indirect naar hem zijn vernoemd. Pieter Brouwer zelf was naar zijn bèbe (grootvader) vernoemd. De meeste Pieter Brouwers die ik fotografeerde zijn ook naar die Pieter vernoemd. Behalve Pieternella Brouwer. De onverwachte uitkomst van mijn onderzoek is dat deze vrouw, direct naar Pieter Brouwer én zijn vrouw Nellie is vernoemd. Zij is een oomzegger van Pieter Brouwer. Mijn verwachting was dat er alleen Pieters of Pieten zouden zijn.
Naarmate mijn zoektocht vorderde kwam ik er eveneens achter dat mijn eigen opa Geert Oost de beste vriend van Pieter Brouwer was. Voor de oorlog gingen ze samen met vrienden op fietsvakanties. In de fotoalbums van mijn opa van toen zie je ze op de fiets, op campings, aan het ravotten en, heel grappig, elkaar aan het scheren voor of in de tent. Mijn eigen opa was een niet onverdienstelijk fotograaf, al van jongs af aan. Toen in de oorlog het verplicht werd om een persoonsbewijs bij zich te dragen (waar kennen we dat van?) kreeg mijn opa de dubieuze eer om de pasfoto’s hier voor te maken. Hij deed dit samen met Pieter Brouwer. De mooiste van deze portretfoto’s belanden in fotoalbums. Deze fotoalbums van mijn opa en Pieter zijn welbekend op Urk. In de albums staan prachtige foto’s van Urkers, vaak nog in klederdracht. Urk was nog een eiland. Helaas zijn veel van de foto’s zijn uit de albums gehaald. Dat vond men toen normaal: ‘Oh dat is mn bèbe die foto niem ik effen mie’.
In de voetsporen van mijn eigen opa Oost werd dit ook een persoonlijke zoektocht. Ik fotografeerde anno 2015 de naamgenoten van Pieter Brouwer. Wie was hij, wat zou hij in deze tijd hebben gedaan? Bent u Pieter Brouwer?
Deze serie maakt onderdeel uit van het project 12 fotografen -12 straten – 12 provincies van Fotoweek 2015: www.defotoweek.nl